Культура маСћлення кіраСћніка
ЗМЕСТ
1. Стилістичнае чляненне Мови
2. Культура маСћлення и яе асноСћния кампаненти
3. Дакладнасць, лагічнасць и даречнасць маСћлення
4. Чисціня, виразнасць и багацце маСћлення
СПІС ВИКАРИСТАНИХ КРИНІЦ
1. Стилістичнае чляненне Мови
Мова з'яСћляецца глабальним диялектичним па палею природзе феноменам, які адигривае для людзей дзве супрацьлеглия функциі: аб'ядноСћвае іх у адзіни клас живих істот з Найбільший виразнай, яскравай, адмисловай прикметай - здольнасць и Сћменне гавариць и Сћспримаць маСћленне; а Сћнутри гетага агульнага класа Чуйний, пластична и гнутка диференцируе людзей па нациях, па месци жихарства (дадзеную асаблівасць людзей адлюстроСћвае регіянальнае чляненне Мови на диялекти, групи гаворак, асобния гаворкі), па разнастайних сацияльних групоСћках (мова фіксуе гета чляненне людзей сваімі жаргонамі, сленгамі, арго и інш.), па сферах дзейнасці людзей. Апошняя диференцияция людзей унутри кожнай развітай Мови адбіваецца тою, што яна даволі відавочна падзяляецца на стилі; за шкірним з іх тривала замацавана функция абслугоСћвання пеСћних відаСћ, сфер, галін дзейнасці и жицця людзей.
У паСћсядзенним жицці и бице, па-за сферамі прафесійнай и грамадскай дзейнасці чалавека викаристоСћваецца гутаркови Стила Мови, для якога характернимі служаць размоСћная лексіка (параСћн.: аграменни, шпаргалка, шибаваць и Г.Д.), еліптичная структура оповіді (максімальна скарочания виказванні, дзе часта апускаюцца словами, звязания з вядомимі па сітуациі маСћлення фактамі, прадметамі, падзеямі), уживанне Сћсечаних форм слоСћ (Пал Палич замести Павло ПаСћлавіч, телек замести телевізар и Г.Д.), актиСћнае викаристанне парамоСћних сродкаСћ и інш. Гутаркови Стила Мови травні пераважна вусную форму Сћживання; на пісьме яго викаристанне абмяжоСћваецца Сћ асноСћним мова персанажаСћ мастацкіх твораСћ
(драматичних, празаічних, радзей паетичних). Асобную разнавіднасць гутарковай лексікі складаюцю прастамоСћния сродкі вираження, слова зніжанай неСћнармаванай лексікі, грубия мацерния словами, што даволі часта знаходзяць месца Сћ гаворци малакультурних, слабаадукаваних, нявихаваних людзей НЕ столькі Сћ якасці сродку зносін, колькі Сћ якасці вираження Емоції, пачуццяСћ, аценак, а годинах и проста Сћ якасці паразітичних слоСћ, реплік, виразаСћ, што Сћживаюцца з-за адсутнасці елементарнай моСћнай и агульнай культури адпаведнага чалавека, або Сћ асобних сітуациях сярод сваіх "калег", або викаристоСћваюцца пеСћнимі людзьмі, што знаходзяцца ва Сћзбуджаним, псіхічна ненармальним, не кантраляваним свядомасцю стані. Для білоруського маСћлення лаянкавая лексіка малахарактерна, амаль уся яна запазичана з рускай Мови и апошнім годинах стала даволі актиСћна збірацца и даследавацца расійскімі лінгвістамі.
Публіцистични Стила Мови викаристоСћваецца найперш у СМІ - сродках масавай камунікациі (газети, часопіси, радие, телебачанне, дакументальния кнігі, публічния прамова и виступленні аратараСћ и інш.). У адрозненне ад гутарковага Стила публіцистични реалізуецца НЕ толькі Сћ вуснай, альо и Сћ пісьмовай формі, причим абедзве форми Цесна и непасредна Сћзаемадзейнічаюць паміж сабой: пісьмови текст часто виступають Як агучанае вуснае маСћленне, а вусния виступленні, прамова, інтерв'ю вядомих палітикаСћ, грамадскіх дзеячоСћ, прадстаСћнікоСћ, навукі, культури, спорту и інш. часта друкуюцца Сћ СМІ, праяСћляюцца Сћ пісьмовай формі. Гутаркови Стила Мови звичайна викаристоСћваецца Сћ диялогу, у якім бяруць удзел, Як правіла, два чалавекі, субяседнікі, прамоСћца и слухачами, што могуць мяняць свае ролі, прамоСћца виступає Як слухачами, а слухачам Як прамоСћца. У публіцистичним стилі слухачами служиць НЕ адзін чалавек, а вялікая аСћдитория, годинах насельніцтва Сћсей краіни. Таму публіцистични Стила Мови патрабуе зразумелага для Сћсіх моСћнага спосабами афармлення и перадачи думкі, інфармациі, паведамлення и звичайна травні форму маналогу. Значиць, істотнимі асаблівасцямі гетага Стила служаць виразнасць, зразумеласць, панятнасць, даступнасць інфармациі для Сћсіх, каму яна призначана. Далей, інфармация, аформленная моСћнимі сродкамі публіцистичнага Стила, часта травні на меце не проста данесці да аСћдиториі пеСћния звесткі, альо и падаць іх у належнай формі, привабним виглядзе, каб прицягнуць адрасатаСћ, або інфармантаСћ, або читачоСћ (слухачоСћ) на бік тієї пазіциі, на якой стаіць аСћтар паведамлення. Адсюль публіцистични Стила часто виступає Сћ якасці агітацийнага сродку, и Сћ такіх випадках пазбаСћлени нейтральнасці. У адпаведнасці з гетим вибіраюцца и аценачния моСћния сродкі, з дапамогай якіх Адна и тая ж падзея можа падавацца и Як станоСћчая з'ява, и Як з'ява адмоСћная, непримальная для аСћтара паведамлення (параСћн., наприклад: з аднаго боці словами форум, мітинг, а з другога - зборишча, шабаш, што могуць примяняцца да адной и тієї жа падзеі, прадстаСћнікамі різни палітичних ці сацияльних інтаресаСћ, пунктаСћ гледжання, або адним и тою пані публіцистам у залежнасці ад яго пазіциі, приналежнасці пеСћнай партиі и Г.Д.).
Яшче адной важнай рисай публіцистичнага Стила служиць перадача актуальнай, свежай інфармациі, а таксамо паведамленняСћ на теми, якія пастаянна з'яСћляюцца цікавимі для аСћдиториi: абмеркаванне набалелих питанняСћ жицця краіни, асобних яе раенаСћ, праблем унутранай и знешняй палітикі и Г.Д. Для Сћздзеяння на аСћдиторию неабходна Сћживаць и такія придатния для публіцистичнага Стила атрибути маСћлення, Як емациянальнасць и експресіСћнасць, што складаюць НЕ толькі своеасаблівую "СћпакоСћку" інтелектуальнай інфармациі, альо и істотную частко зместу, якаючи непасредна Сћпливае на нюансіроСћку думкі, на видзяленне Сћ їй Найбільший важливих момантаСћ, на Сћсприманне и засваенне слухачамі (читачамі) паведамленняСћ у патребним для прамоСћци (аСћтара) речишчи. Згадания атрибути сприяюць и больш глибокаму Сћражанню пекло виказаних думак и здольни приводзіць да іх практичнага Сћвасаблення Сћ жицце, дзейнасць, паводзіни людзей. Самимі характернимі моСћнимі сродкамі публіцистичнага Стила служаць разнастайния стежки, м. зн. уживанні слоСћ у пераносним значенні, скрития параСћнанні, наприклад вахта міру, нациянальная скарбонка и да т.п., дзе словами вахта и скарбонка Сћживаюцца Сћ больш широкім значенні, чим першапачаткови Сенсит приведзених слоСћ, викаристанне аценачнай и експресіСћнай лексікі, примяненне звароткаСћ, клічних и пабуджальних сказаСћ, ритаричних питанняСћ, паСћтораСћ и інш.
Афіцийна-дзелави Стила Мови абслугоСћвае канцилярскую, юридичную, адміністрацийную сфери дзейнасці людзей, и Сћ адрозненне ад гутарковага Стила реалізуецца пераважна Сћ маналагічнай пісьмовай формі (пастанови, загад, інструкциі, резалюциі, укази, інструкциі, кодекси, дзелавия пісьми, аб'яви, характаристикі, даверанасці, распіскі, аСћтабіяграфіі, ноти, камюніке, статути, распарадженні, мемарандуми, пагадненні, канвенциі, пратаколи, разнастайния акти, пеСћния даклади и виступленні и іншия дакументи). У адрозненне ад разгледжанага вишей публіцистичнага Стила тут адсутнічае емациянальнасць, даволі Широкий Сћживаюцца стандартния форми вираження, мінімальна прадстаСћлени експресіСћния, індивідуальна-аСћтарскія сродкі, бо інфармация перадаецца, Як правіла, пекло упаСћнаважанай калективам (установай, міністерствам, дзяржавай, урадам и інш.) асобі або групи асобі .. Викаристанне афіцийна-дзелавога Стила травні на меце два асноСћних призначенні - інфармацийную и пабуджальную, м. зн. у адпаведних дакументах падаюцца НЕ толькі звесткі, альо и патреби, заклікі, пабудженні да іх виканання тимі, каму яни скіравани (параСћн.: загад, распарадженні, ноти, пастанови, укази, статути и інш.). Дакументи афіцийна-дзелавога Стила патрабуюць дакладнасці, лагічнасці, паслядоСћнасці, адназначнасці вербальних фармулевак, сцісласці, еканомнасці, Таму часта афармляюцца на адпаведних бланках ці па СћстаноСћленай формі. Лексічния и с...
