ПЛАН
УВОДЗІНИ
1. САМУІЛ ІВАНАВІЧ МАСКЕВІЧ. БІЯГРАФІЯ
2. Асобі МАСКЕВІЧА РЋ ГІСТАРИЧНИМ КАНТЕКСЦЕ
3. КУЛЬТУРА ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОРЋСКАГА РЋ XVI-ПАЧАТКУ XVII СТ
4. ТЕМАТИКА І ЗМЕСТ МЕМУАРАРЋ
ЗАКЛЮЧЕННЕ
ЛІТАРАТУРА
УВОДЗІНИ
У 2010р. спаСћняецца 430 рік з дня нарадження Маскевіча Самуіла Іванавіча (1580-1642), в.Сервач Навагрудчина, (цяпер Карел. р-н), пісьменніка, мемуариста, грамадскага дзеяча.
Расія адзначае 4 лістапада Дзень нациянальнага адзінства - дзень визваленьня Масквє Сћ 1612 Годзі. Наші продкі бачилі тия падзеі з-за іншага боці крамлеСћскага муру. Адним з іх биСћ Самуіл Маскевіч з мястечка Сервач пад Навагрудкам. З 21 році - прафесійни ваяка. У 1609 Годзе наняСћся дабраахвотнікам у війська Речи Паспалітай, што виправілася на Масквє ... -Піша Аляксєй БацюкоСћ. [1]
вобразе галоСћних маскоСћскіх паСћстанцаСћ, забранзавелия на Краснай полишаючи Крамля, апетия ариямі и дзіцячимі вершикамі В«Сусанін-геройВ», праз живучую расейскую імперска-савєцкую літературна спадщина дагетуль складаюць виразни емациянальни кантекст, праз які большасць беларусаСћ успримае падзеі гета гісториі. Некатория, згадваючи, што заведзения Сћ балоти палякі билі НЕ толькі палякамі, альо и нашимі суайчиннікамі. Альо Пакуль виправити шляхти Речи Паспалітай на заваяванне маскоСћскай сталіци НЕ атримала Сћ Наша нациянальнай гістарияграфіі істотнай увагі, так и застаецца гетая настальгія па адекватнасці Сћсприняцця абстрактнай и найчасцей- беземациянальнай. Можна було б традицийна жаліцца, што и тут Далі маху літаратари, не стварилі грандиезних у палею патриятичнасці твораСћ, альо па-першае, тая ж няхай и Славута Клушинская бітва - далека
не адзіная І не дерло Сћ спісе неапяянай воінскай слави беларусаСћ, а па-інше ... Такі, ці блізкі да такога, твор есць.
1. САМУІЛ ІВАНАВІЧ МАСКЕВІЧ. БІЯГРАФІЯ
Самуіл Іванавіч Маскевіч (1580 - 1642) паходзіСћ з шляхецкай сям'і сяредняй заможнасці з мястечка Сервач пад Навагрудкам. Вайсковая служба Самуіла Пача пасли атримання адукациі Сћ Навагрудку з удзелу Сћ ваенних дзеяннях у Прибалтици пад КокенгаСћзенам (1601). Літах 1607 узбунтаваная М. ЗабжидоСћскім и Я. Радзівілам шляхта падняла РОКАШ супраць Каралям Жигімонта III Вази. У сувязі з гетим набіралася війська супраць паСћстанцаСћ, и С. Маскевіч пайшоСћ на службу да каралеСћскага ротмістра Яна Гратуса ТараноСћскага и шмат паездзіСћ па різни месцах Галіччини, Пакуль НЕ биСћ скарочани Сћ виніку недахопу сродкаСћ на Сћтриманне вайскоСћцаСћ. Тади С. Маскевіч перайшоСћ на службу Сћ харугву князя Януша Порицкага и браСћ удзел у бітве з ракашанамі пад Гузавам. Яшче НЕ спинілася хваляванне пасли РОКАШ, Як стала вядома, што маскалі скінулі з Пасадена Ілжедзмітрия, альо ен биццам Уцека и рихтуе нови паход на Масквє дзеля авалодання тамтейшим царскім Пасадена. У студзені 1609 пачаСћся набір війська, и С. Маскевіч уліСћся Сћ шерагі каралеСћскіх валанцераСћ. Урешце Малади шляхціц апинуСћся Сћ Расіі, дзе СћзяСћ удзел у аблозе Смаленска, паходах на РослаСћ и Бели, а таксамо Сћ славутай Клушинскай бітве. З каралеСћскім військам С. Маскевіч апинуСћся Сћ расійскай сталіци. НеСћзабаве Пача вайну на чалі з К. Мініним и Дз. Пажарскім, речпаспалітае війська було разбіта. С. Маскевіч вярнуСћся дахати, пасли нейкі годину працягваСћ службу, Надав ездзіСћ да Каралям и на вальний сойм Як прадстаСћнік вайскоСћцаСћ, альо нарешце звольніСћся и паступіСћ да Жигімонта Карла Радзівіла. Чи не заладзіСћши з новим гаспадаром, С. Маскевіч пакінуСћ яго и Сћ 1617 - 1618 рр.. стаСћ депутатам трибунальскага суду пекло Навагрудскага павета, кримінальним суддзей, а пасли земскім пісарам у Навагрудку.
Багатае на падзеі жицце адлюстравалася Сћ Дияриуши, які складаецца з дзвюх частак: дзеннікавай (1594 - 1604) и Сћласна мемуарнай (1605 - 1621), напісанай пазней. Па-Салдацький наСћпрост пісьменнік виказвае свае думкі пра акаляючую речаіснасць, дае непрадузятую характаристику НЕ толькі шляхціцам, сваякам, альо и магнатам, а годинах - и Сћсім парадці у Речи Паспалітай. Цікава при гетим, што калі ранейшия, ди и пазнейшия мемуаристи пісалі свае розчини з дидактичнимі метамі, г-зн. дзеля павучання дзяцей и СћнукаСћ, С. Маскевіч нікога НЕ збіраСћся павучаць Надав НЕ ариентаваСћся на читацкія густі, застаСћшися незалежним Як у аценках людзей и падзей свойого годині, так и Сћ саміх творч принципах.
Чалавек шчирага нораву, аСћтар легка сиходзіСћся з людзьмі, каристаСћся іх даверам и меСћ шмат сяброСћ сярод маскоСћцаСћ. Перад пісьменнікам адчиніліся дзвери Лепша маскоСћскіх дамоСћ. Адорани багатай вобразнай памяццю, ен надзвичай Цікава аднавіСћ на старонках свойого твора побит, норави, звичаі тагачаснага маскоСћскага баярства. Асабліва Сћразіла яго Як еСћрапейца стаСћленне маскоСћцаСћ да жанчин, расійскае заканадаСћства и абгрунтаванне самаСћладства. Нямала Сћвагі аддаСћ ен и апісанню палацаСћ и інтер'еру МаскоСћскага Крамля, крамлеСћскіх церкваСћ, патриярших усипальніц и асабліва Кітай-горад и маскоСћскага гандлю. Праз гетия апавяданні пра Сћбачанае, праз стаСћленне да Баяр и простага люду чужий краіни, та суайчиннікаСћ и саслужиСћцаСћ вияСћляецца, напеСћна, галоСћная риса асобі Самуіла Маскевіча - Нейко витанчанасць, прираджоная інтелігентнасць натури, што приСћзняло вобразе аСћтабіяграфічнага героя над асяроддзем, дазволіла акінуць позіркам усьо падзеі Смутнага годині и непрадузята ацаніць іх, грунтуючись на агульначалавечих каштоСћнасцях. А значиць, шчирасць и праСћда, праСћда - гістаричная, чалавечая, Мастацкая - була галоСћним принципам творчасці С. Маскевіча, и гета абумовіла високія вартасці ягонага твора.
2. Асобі МАСКЕВІЧА РЋ ГІСТАРИЧНИМ КАНТЕКСЦЕ
Самуіл Маскевіч биСћ пологам ліцвін, са шляхецкага роду, які меСћ уладанні Сћ Навагрудскім, Пінскімі Слонімскім паветах. Ен рана вийшаСћ на арену Вайни І не пакідаСћ яе да КАНЦ свойого жицця. Реч Паспалітая Сћ канц XVI ст и Сћ пачатку XVII ст. варилася Сћ віри ваенних дзеянняСћ: бесперапинния РОКАШ ці паСћстанні шляхти супраць Каралям и сейму, війни са шведамі, з татарамі, з туркамі, з казакамі, не давалі їй Ні хвіліни спакою, и неСћтаймаваная шляхта не апускала м'яча. Са з'яСћленнем СамазванцаСћ у Расіі, адкриСћся їй театр вялізнейши: пани кінуліся Сћ Масквє па славу, па здабичу, спачатку па КРОК Атреп'ева, потим за Тушинскім злодзеем, пад сцягамі ЖалкеСћскага, Струся, Рагажинскага, ЛісоСћскага, Сапегі и інших правадароСћ, якімі так славіцца годину Сігізмунда III. Захоплени агульним прикладам и природнай адвагай, Маскевіч пакінуСћ маці, вотчину и пайшоСћ да Смаленска Сћ війську Сігізмунда паводле тагачасних звичаяСћ на Сћласних конях, з атрадам пахолікаСћ. Тут ен прастаяСћ каля 8 месяцаСћ; неаднойчи хадзіСћ на приступ, здзіСћляСћся доблесці Шеіна, мужнасці народнай; альо НЕ дачакаСћся заканчення Асад: харугва князя Порицкага, у якой ен биСћ паручикам, далучилася да атрада гетьмана ЖалкеСћскага, якога накіраваСћ кароль, каб разбіць рускіх, што спяшаліся на дапамогу Смаленску. ЖалкеСћскі СћзяСћ з сабой не великий за 3000 чалавек, при чатирох Гарматій, з намір рассеяць 60000 маскалеСћ, авалодаць Масквє, скінуць Шуйскага з прастолу и Сћзвесці Уладзіслава. Сміли гетьман напаСћ на Сћмацавани лагер пад Клушинам: бій биСћ жорсткі; рускія стаялі цверда; палякі-ліцвіни біліся адчайна; шкірна рота іхняя Сћступала Сћ праворуч па 10-12 разоСћ; роце Порицкага було Найбільший горача; харугва гатовий була Сћпасці; альо німці здрадзілі, и расійскае війська було разбіта Цалко и адступіла Сћ Масквє. Жалкевіч ішоСћ за ІМІ слідах, падступіСћ да сталіци, дзе там Сћжо скінулі Шуйскга, усталяваСћ Мір з баярамі и пасадзіСћ на царскі прастол каралевіча Уладзіслава, якому хутка принесла присягу Сћся Расія.
Ва Сћсіх пералічаних падзеях Маскевіч примаСћ детальни Сћдзел: у Клушинскай бітве ен змагаСћся да страти притомнасці; цели дзень гнаСћся за бяжаСћшимі маскал...
