Міністерства культури Республікі Білорусь
встановити адукациі
Беларускі дзяржаСћни універсітет культури и мастацтваСћ
Кафедра етнаграфіі и фальклора
Традицийни каляндар Як састаСћная Частка культури Беларусі
Кантрольная робота
студенткі 310 гр. ФЗН
Гулевіч С.А.
Навукови кіраСћнік
дацент
Калацей В.В.
Мінськ 2010
Змест
Уводзіни
АсноСћная Частка
Традицийни каляндар Як з'ява культури
Шляхі фарміравання, архітектоніка и семантика традицийнага Календар
Культ продкаСћ Як структураСћтваральни принцип традицийнага Календар
Заключенне
Бібліяграфічни спіс
Уводзіни
В«СловаВ« каляндар В»паходзіць ад старажитнаримскагаВ« календи В»(В« calendae В»), што азначала: першия числи кожнага місяці (Дні маладзіка). Найменне адпавядае и слову В«каляндариумВ» - кніга, куди запісваліся даСћгі, праценти па якіх патребна було плаціць, и маладзіковия дні В»[5, с. 6]
Месяцавия заходи годині - найстаражитнейшия. Развіцце земляробства, живелагадоСћлі привяло першабитнага чалавека да каристання и большимі храналагічнимі мерамі: сезонамі, гадамі. Так з'явіліся у старажитним Свець Сонечна и Сонечна-месяцавия календар. Чалавецтва на працягу свойого існавання Сћдасканальвала заходи годині, каб каляндар Лепша адпавядаСћ астранамічнаму році. Так з'явіліся спач
атку Юліянскі, а потим Григариянскі Календар.
сучасности грамадзянскі каляндар НЕ зусім адпавялае патрабаванням канкретнага чалавека або Сћсяго социуму. ЄП не травні логікі Сћ палею пабудове. У ім зафіксафани падзеі різни гістаричних епох, сацияльних плиняСћ, різни культурних традиций. Альо Сћ тієї жа годину захавалася даволі Моцний сувязь са святамі народнага, традицийнага Календар. Ми лічим, што треба па магчимасці максімальна викаристаць яго духоСћни патенциял у фарміраванні сучаснага гадавогв кола агульнадзяржаСћнага и агульнанароднага святкаванняСћ. Каб спалучене різни гісторика-культурних плиняСћ у наша свядомасці було Як мага большт зразумелим, нам неабходна прааналізаваць структуру білоруського народнага календар, зразумець логіку яго пабудови и асноСћния сістемаСћтваральния принципи.
Традицийни каляндар Як з'ява культури
Паспрабуем визначиць, што СћяСћляе сабой каляндар у гісторика-культурним вимяренні, у традицийнай культури Беларусі.
Для культури Беларусі характерни наступния типи календароСћ: традицийни або народна-язичніцкі и хрисціянскі и календар. Яни суіснуюць и дагетуль, ствараючи шматслоевую структуру годині. Язичніцкі каляндар, які пазней трансфармуецца Сћ земляробчи каляндар, - сами старажитни. Наші далекія продкі відавочна сінхранізавалі палю жиццядзейнасць з Найбільший важнимі природнимі падзеямі и цикламі, а Таму Сћ беларускім Народний календар такія святі, Як Каляди, гукання Вясна, Купалле и іншия святі, займалі важнае и істотнае месца. Гетия святі билі своеасаблівимі адмецінамі годині, якія пазначалі и паказвалі на тое, што Сћ природним існаванні чалавека адбиваліся важния Редагувати. Периядичнасьць гетих зменаСћ утварала целае кола гадавих святаСћ, а прамежак годині паміж святамі шкірних раз запаСћняСћся Нова працай и заняткамі.
Традицийни каляндар звязваСћ чалавека НŠ​​толькі з природай, альо и з вераваньнямі, уяСћленнямі, побитавай сістемай людзей - з культурай. На ім фактична була збудаваная и першасная сістема культури білоруського етнасу. У палею сутнасці гетая культура була сістемай культаСћ и ритуалаСћ, адметнасць якіх пекло самого пачатку була зададзена Сћнікальнасцю природнага асяроддзя и природних циклаСћ. А паводле свойого призначення гета сістема була скіравана на сінхранізацию калектиСћних дзеянняСћ и кансалідацию етнасу Як адметнага супольнага Сћтварення.
З цягам годині традицийни язичніцкі каляндар биСћ виціснути царкоСћнимі хрисціянскімі календарамі. Традицийни каляндар падпарадкоСћвае сабе культуру, якаючи замкненая Сћ межах циклічнага годині. У традицийних календар годину цяче па колу. Гети годину НЕ травні Ні виразна пазначанага вимярення будучині, НІ виразна пазначанага вимяреньня мінуСћшчини. Усе паСћтараецца з дакладнасцю СћзиходаСћ и заходаСћ СонЦе, з дакладнасцю зменаСћ пораСћ року.
Хрисціянскі каляндар розмикається циклічни годину и ператварае яго Сћ лінейни. На лініі гетага годині такія важнейшия падзеі, Як нарадженне Христя, яго зямни шлях, укрижаваньне и Інша Пришесце. У пачатку, и адначасова Сћ центри хрисціянскага календар не природния І не природна-містичния з'яву, а асобі Бога-чалавека.
Такім чинам, хрисціянскі каляндар НЕ змог поСћнасцю вицясніць каляндар традицийни. Наадварот, язичніцкі каляндар стаСћ тієї асновай, падмуркам, на якім усталяваСћся каляндар хрисціянскі.
Шляхі фарміравання, архітектоніка и семантика традицийнага Календар
Разгледзем спачатку логіку пабудови календар адносна асноСћних фазаСћ руху Сонця на небасхіле:
Каляда
(зімовае сонцастаянне)
Багач ЯРИЛА
(восеньскае (веснавое
раСћнадзенства) раСћнадзенства)
КУПАЛЛЕ
(Летняни сонцастаянне)
Каляди - двухтидневае святкакванне у дзень заканчення перияду зімовага сонцастаяння. Купалле - дзень летняга сонцазвароту. Гета дзьве важния фази руху СонЦе НЕ небасхіле. Таксамо есць дзьве пераходния фази: веснавое и восеньскае раСћнадзенства. Ярила (супадала з Вялікаднем) - галоСћнае свята у гонар бога Сонця. Багач - свята Сћ гонар заканчення збору Сћраджаю. Аднак структура білоруського календар сведчиць аб тою, што Сћ ім есць яшче Чатир святі, якія адзначаліся Сћ різни прамежках годині паміж чатирма фазамі СонЦе. Яни фіксавалі пераход адной пари року Сћ іншую. Заканченне зіми и надиход Вясна билі пазначани Масленіцай (у інших регіенах Беларусі гета маглів Биць Стречанне, гукання Вясна, Саракі, Звеставанне, або Благавешчанне), наприканци Вясна и напачатку літа святкавалася Семуха (зяления святкі, вадженне куща, вадженне страл). Жніво (з зажинкамі и дажинкамі) фіксавала сітуацию перахода літа Сћ Восени. Нарешце, на стику восені и зіми адзначаліся Восеньскія Дзяди. Неабходна адзначиць яшче адну асаблівасць календар: калі святі першага цикл мелі дакладна визначания дати, то святі пераходния билі рухомимі, гетаксама Як и мяжа паміж порамі року.
В«На мяжи I i II тисячагоддзяСћ н.е. на Сћсходнеславянскіх землях паступова пачинаецца распаСћсюджваннехрысціянства - Нова віри, якаючи принесла з сабой Нови духоСћния и культурні та каштоСћнасці В»[7]. Гета биСћ складани духоСћни, светапоглядни и сациякультурни працес, у виніку якога Беларускі народ не адцуураСћся палею літературна спадщина и адначасова приняСћ нову віру. Ми лічим, што у гетим випадку фундаментам застаСћся народні каляндар, а Нова було пераасенсавана и адаптавана праз призму старога. В«З цягам годині народні каляндар Сћ значнай ступені асіміляваСћ хрисціянскі и прицягнуСћ да важливо сваіх урачистасцей галоСћния святі хрисціянскай накіраванасці. Адначасова з Калядамі пачалі адзначаць раство Христова, з Вялікаднем - Великдень, з Семухай - Тройці, слідах за Купаллем пачаСћ святкавацца Ян, або Іван Купала; збору жита пачаСћ адпавядаць Спас. Адначасова са Святого заканчення збору Сћраджаю Багач пачалі адзначаць раство Багародзіци. Восеньскія Дзяди, якія адзначаюцца напяредадні Сћшанавання памяці Дзмітрия Салунскага, пачалі називацца ДзмітраСћскімі або ЗмітраСћскімі, Дзядамі В»[3, с. 24],:
Каляда
раство
ВОСЕНЬСКІЯ Дзяди
ДЗМІТРАРЋСКІЯ МАСЛЕНІЦА
Дзяди УЛАССЕ
Багач <...
